पश्चिम महाराष्ट्रातील चाळीस बोलींभाषांचे संवर्धन.

(शिवाजी विद्यापीठातील मराठी अधिविभागात बोलींचा अभ्यास,जिल्ह्यातील चंदगडी बोली आता पदवी, पदव्युत्तर अभ्यासक्रमात स्थान)

चंदगड प्रतिनिधी : शिवाजी विद्यापीठातील मराठी विभागात आज पश्चिम महाराष्ट्रातील ४० बोलीभाषांचा अभ्यास केला जात आहे. जिल्ह्यातील विशेषतः चंदगडी ही मराठीतील वैशिष्ट्यपूर्ण बोली आहे. यावर डॉ. नंदकुमार मोरे, डॉ. गोपाळ गावडे यांनी पुस्तके लिहिली. ज्येष्ठ साहित्यिक गणेश देवींच्या प्रकल्पामुळे चंदगडी बोलीचा युजीसीने पदवी, पदव्युत्तर अभ्यासक्रमात समावेश केला आहे. गुरूवारी, २७ रोजी मराठी भाषा गौरव दिन साजरा करण्यात आला.यानिमित्त चंदगडी बोलीला मिळालेली प्रतिष्ठा महत्वपूर्ण आहे.

विद्यापीठात मराठी अधिविभागाची स्थापना १९७९ साली झाली. गेल्या ४५ वर्षात विभागात बोलीभाषांवर अभ्यास सुरू आहे. कोल्हापुरात सीमा भागातील सर्व प्रदेशातील बोलीभाषा, गोसावी, नंदिवाले, वडर, कैकाडी, कोरवी समाजासह तंजावर, गोवा, मॉरीशसमधील मराठी बोलीवर प्रकाश टाकला आहे. मराठी समुहांच्या, कापड व्यापाऱ्यांची कोड लैंग्वेज, मातंग समाजातील पारोसी बोलीचाही अभ्यास केला जात आहे. कारण मराठी भाषेचे अस्तित्व आणि महत्व हे या बोलीभाषां अवलंबून आहे.

चंदगडी भाषेवर कुडाळी, इंग्रजी, पोर्तुगीज, शिवकालीन, कोकणी भाषेचा प्रभाव आहे. चंदगडी ही दोन लाख लोकांची बोलीभाषा आहे. येथील लोकांशिवाय ती इतरांना कळू शकत नाही. विभागात चंदगडी भाषेवर अभ्यास झाल्याने हास होत चाललेल्या या बोलीला प्रतिष्ठा मिळाली, चंदगडी भाषेचा अभ्यासक्रमात समावेश झाल्याने, आपली बोली महत्वाची असल्याची जाणीव तरूणाईला झाली. त्यामुळे चंदगडी संस्कृतीचे दर्शन सोशल मिडियावर होत आहे. विभागात सर्व बोलीभाषांचा अभ्यास होत असल्याने मराठी विभाग राज्यभरातील विद्यापीठांमध्ये अग्रेसर आहे.

मराठीतील बोलीभाषा तंत्रज्ञानामुळे सुलभहोत आहे. सोशल मीडियावर बोली लेखन, चिन्ह, ध्वनी रूपात राज्य करत आहेत. सोशल मीडियामुळे बोली भाषेचे लोकशाहीकरण झाले आहे. काळानुसार वाडी-वस्तीपासून ते उच्च पदस्थांपर्यंत सोशल मिडिया हे भावनाविष्कार करण्याचे मुक्त व्यासपीठ बनले आहे.